Ο όρος «Web 2.0» φέρεται να χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2004 από τον Tim O'Reilly κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου μεταξύ της O'Reilly Media (γνωστού εκδοτικού οίκου με έμφαση στην υπολογιστική τεχνολογία) και της MediaLive International (εταιρεία που ειδικεύεται στη διεξαγωγή τεχνολογικών εκθέσεων και συνεδρίων). Η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από τον τίτλο ενός συνεδρίου (O’Reilly, 2005). Στόχος της έκφρασης “Web 2.0” δεν ήταν να υπονοήσει ότι υπήρξε μια νέα εκδοχή του Παγκοσμίου Ιστού, αλλά ότι μια γενιά εφαρμογών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αποκτούσε πλέον κρίσιμη μάζα στον Παγκόσμιο Ιστό και τύγχαναν ραγδαίας αποδοχής από τους χρήστες σε μικρό χρονικό διάστημα.

Επιπλέον οι περισσότερες εταιρείες άρχισαν να στρέφουν την επιχειρηματική τους δράση στο διαδίκτυο και να προσπαθούν να φέρουν τους καταναλωτές τους προς αυτό το κανάλι. Έχοντας όλα αυτά ως δεδομένα εξέτασαν το Web 2.0 ως μια δεύτερη γενιά υπηρεσιών βασισμένων στο Διαδίκτυο. Χρησιμοποίησαν αυτή την φράση σαν τίτλο για μια σειρά από συνέδρια με τον τίτλο Web 2.0 Summit. Τα συνέδρια αυτά συνεχίζονται και μέχρι σήμερα για να αποσαφηνιστεί ο όρος και να προωθηθεί η ιδέα σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Τι είναι το Web 2.0

Ο όρος Web 2.0 (Ιστός 2.0), χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα νέο οικοσύστημα διαδικτυακών εφαρμογών το οποίο χαρακτηρίζεται από το ότι παρέχει σημαντικές δυνατότητες στους χρήστες του να διαμοιράζονται πληροφορίες και να συνεργάζονται Διαδικτυακά. Σημαντικό χαρακτηριστικό των εφαρμογών αυτών αποτελεί το ότι χαρακτηρίζονται από υψηλή ευχρηστία με συνέπεια να είναι δυνατή η αξιοποίησή τους από χρήστες με ελάχιστες τεχνικές γνώσεις σε ζητήματα υπολογιστών και δικτύων. Μια σύνοψη των διαφορών παρουσιάζεται στον Πίνακα 1 που ακολουθεί (προσαρμογή από τους Cormode & Krishnamurthy, 2008).

Πίνακας 1. Διαφορές Web 1.0 και Web 2.0

Εικόνα 1. Tag cloud (σύννεφο λέξεων) το οποίο παραθέτει τις βασικές έννοιες που συνθέτουν το Web 2.0 (Πηγή: Wikipedia.org)

Αν και πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο εφευρέτης του Παγκοσμίου Ιστού Tim Berners-Lee, αμφισβητούν την ουσιαστική υπόσταση του όρου Web 2.0, πλέον αυτός γνωρίζει ευρύτατη διάδοση. Η συναντίληψη για το πραγματικό νόημα του όρου εστιάζει στο ότι τελικά αποτελεί μια μεταφορά για να υποδηλώσει με έμφαση τη διαφοροποίηση στον τρόπο χρήσης και ένταξης του Παγκοσμίου Ιστού πρακτικά σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Εναλλακτικός όρος που χρησιμοποιείται συχνά είναι ο ‘Παγκόσμιος Ιστός ανάγνωσης/γραφής’ (read/write Web) που δηλώνει την εξέλιξη στη χρήση του Διαδικτύου τα τελευταία χρόνια: Οι χρήστες δεν αναλίσκουν το χρόνο τους απλώς μελετώντας διαδικτυακούς τόπους, αλλά τον διαμορφώνουν ενεργά εισάγοντας περιεχόμενο σε διάφορες μορφές: κείμενο, εικόνες, video. Ενδεικτικά, το περιοδικό Time το Δεκέμβριο του 2006, ανακήρυξε ως πρόσωπο της χρονιάς το χρήστη του Διαδικτύου για να αποτυπώσει την επίδραση της εξέλιξης του Διαδικτύου: Πλέον οι χρήστες δεν είχαν απλά την ευκαιρία να ενημερώνονται για τα γεγονότα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, αλλά τα διαμόρφωναν οι ίδιοι (στις αρχές του 2011, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ανακοίνωσε ότι οι χρήστες του Διαδικτύου ξεπέρασαν τα 2 δις παγκοσμίως).

Στην Εικόνα 1 συνοψίζονται οι βασικές έννοιες που οριοθετούν και χαρακτηρίζουν τις τεχνολογίες Web 2.0. Με τον όρο τεχνολογία Web 2.0 μπορούμε να χαρακτηρίσουμε οποιοδήποτε εργαλείο που επιτρέπει στο χρήστη να παραγάγει περιεχόμενο. Σε πρώτη ανάγνωση, αναφύεται σχεδόν αυταπόδεικτα η χρησιμότητα της συμμετοχικής αυτής εξέλιξης στην εκπαιδευτική διαδικασία: Οι χρήστες/μαθητές δεν έχουν μόνο τη δυνατότητα να μελετούν διαδικτυακές πηγές, αλλά μπορούν οι ίδιοι να προβάλλουν τις ιδέες τους αλλά και να σχολιάσουν τις ιδέες άλλων, διαμορφώνοντας ενεργές κοινότητες μάθησης και πρακτικής. Από την άλλη πλευρά, διατυπώνονται και επιφυλάξεις. Ο Carr (2010) διατυπώνει την άποψη ότι η έκθεση στο Διαδίκτυο ενισχύει την επιπόλαιη φυλλομέτρηση της πληροφορίας και την αποσπασματική σκέψη, ενώ την ίδια στιγμή αποθαρρύνει τη διαδικασίας της ενδελεχούς, προσεκτικής μελέτης.